Aile konutu, ailenin devamı için hayati öneme sahip bir yaşam alanıdır. Bu yaşam alanında aile birlikte yaşar ve evlilik birlikteliklerinin huzuru aile konutuyla doğrudan alakalıdır. Kanun koyucuda aile konutuna önem vermiş bu alanın korunması için gerekli hukuki önlemler almıştır.

TMK 194. Maddesinde, Aile Konutu Başlığı altında aile konutu hakkında yapılan tasarruflarda eşlerin birbirlerine karşı olan sorumlulukları gözetilerek tek taraflı tasarruf yetkileri sınırlanmıştır. Kanunun düzenlemesi gereği eşler aile konutu olan taşınmazı eğer kiradaysa kira sözleşmelerini tek taraflı fesih edemezler, aile konutu olan taşınmaz eşin tek taraflı tasarrufu neticesinde diğer eşin rızası olmadan devir edilemez ve ayrıca başkalarına intifa haklarını sağlanarak diğer eşin kullanım hakkı kısıtlanamaz.

Ayrıca, eşlerden birinin maliki olduğu taşınmaza diğer eşin beyanı doğrultusunda aile konutu şerhi konulabilir. Yine eşlerden biri tarafından kira sözleşmesi ile özgülenen taşınmaz diğer eşin taşınmaz sahibine bildirimde bulunmak suretiyle aile konutu niteliğinde olması şartı ile diğer eş kira sözleşmesinin tarafı haline gelir. Bu durumda ise kira sözleşmesinden doğan sorumluluklar ilgili kanun gereği eşleri kiralayana karşı müteselsil sorumlu bir duruma getirir.

Aile konutu ise boşanma sürecinde eşlerinde talepleri neticesinde Mahkemenin vereceği bir ara kararla özgülenebilir. Örneğin, ailesinin yanında yaşayan bir eş boşanma sürecinde evin bir odasının aile konutu olarak özgülenmesini isteyebilir. Eşler aile konutu üzerinde tek taraflı tasarruflarda bulunamazlar ve yetkileri birbirlerine karşı kısıtlanmıştır. Aile konutu niteliğindeki taşınmaza diğer eşinde rızası olmadan ipotek konulamaz.

Kanun koyucu görüleceği üzere aile konutuna çok önem vermiştir. Peki aile konutu, aile konutu olma özelliğini ne zaman kaybeder? Aile konutu boşanma süreci tamamlandıktan sonra ve boşanma davası kesinleştikten sonra aile konutu olma özelliğini kaybeder. Boşanma davası kesinleştikten sonra aile konutu olan taşınmaz kimin mülkiyetindeyse artık bu taşınmazla ilgili tasarruf yetkisi ona döner. Tapuda malik olan eş diğere eşe karşı “El Atmanın Önlenmesi ve Ecri Misil” ile eş hakkında hukuki çarelere başvurabilir.

YARGITAY 8. HD. 2018/16270 E. 2021/1792 K.

“Boşanmaya ilişkin kararın kesinleşmesi ile birlikte aile konutu da niteliğini kaybeder ve tapuda malik olan eş, mülkiyet hakkına istinaden el atmanın önlenmesi ile ecri misil talep edilebilir.”

YARGITAY 2. HD. 2016/3778 E. 2016/5268 K. 17.3.2016 T.

“Evliliğin sona ermesi, aile konutuyla ilgili işlemi rızaya bağlı olmaktan çıkarır ve 194. madde etkinliğini yitirir.