4857 sayılı İş Kanunumuzda askere giden işçilerin iş akitlerinin akıbeti için özel düzenlemeler yapılmıştır. İş Kanunu madde 31’de askere giden işçinin iş sözleşmesinin, işten ayrıldığı günden başlayarak iki ay sonra işverence feshedileceği düzenlenmiştir. Bu halde işçi, fesih işverence yapılacağı için bir yıldır söz konusu işyerinde çalışmak şartıyla kıdem tazminatına hak kazanmaktadır. Ancak Yargıtay kararlarına göre ihbar tazminatı alacağı doğmaz.
Ayrıca kanun koyucu tarafından düzenlenen iki aylık sürenin, işçinin kıdemine göre de artırılması öngörülmüştür. Yani işçiye tanın iki aylık süreye, bir yıldan çok çalışmaya karşılık her fazla yıl için, ayrıca iki gün eklenir. Ancak yine de sürenin tamamı doksan günü geçemez.
Eklemek gerekir ki, işçinin çalışmadığı ve askerlik görevini yerine getirdiği iki aylık sürede ücret alacağının işlemesi söz konusu olmaz, yani işçi aslında çalışmadığı bu süre için ücret alamaz. Ayrıca işveren tarafından iş sözleşmesi, Kanunda yazılı başka bir sebeple dahi feshedilirse, ihbar tazminatına ilişkin süreler yine de iki aylık sürenin bitiminden itibaren başlayacaktır. Belirli süreli iş sözleşmesine ilişkin hükümler bu durumda uygulama alanı bulmayacaktır.
Günümüzde, işçilerin iş hayatlarının devamlılığı ve kariyer planlaması yaparken askerlik görevinin işçiler için büyük bir engel oluşturduğu düşünüldüğünde Kanunumuzda özel bir düzenlemeye yer verilmesi hakkaniyetli olmuştur. Buna göre askerlik görevini yerine getiren işçi, askerlik görevinin sona ermesinden sonra iki ay içinde işe geri dönmek için işverene başvurabilir. Bu halde işveren, işine geri dönmek için başvuran işçiyi eski işi veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Bu halde işçi herhangi bir dava dahi açmaksızın yalnızca işverene yapacağı başvuru ile eski işine geri dönebilir.
İşverenin işçinin bu talebini haksız yere kabul etmemesi halinde ise, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat öder. Nitekim Yargıtay kararlarında da birebir bu kaleme alınmıştır:
“4857 sayılı Kanunun 31. maddesinin son fıkrasında herhangi bir askeri ve kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan işçilerin bu ödevin sona ermesinden başlayarak iki ay içinde işe girmek istedikleri takdirde, işverenin bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorunda olduğu, aranan şartlar bulunduğu halde işverenin iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye üç aylık ücret tutarında tazminat ödeyeceği hüküm altına alınmıştır.”
Belirtmek gerekir ki, bu Yargıtay kararı ile işçinin İş Kanunu madde 31’e ilişkin taleplerinin alt işveren tarafından da karşılanması gerektiği içtihat edilmiştir. Yani işçi, hem asıl işverene hem de alt işveren askerlik görevinden sonra işe dönmek için başvuru yapabilir. İş başvurusu için gerekli sözleşme yapılmaması halinde hem asıl işverenin hem de alt işverenin sorumlu olacağı kesindir.
İşçi, haklarını tam anlamıyla kullanabilmek adına mutlaka alanında uzman bir avukat aracılığıyla hukuki destek almalı ve kanuni süreler içerisinde askere gittiğini gösterir belgeleri de ekleyerek işverene gerekli bildirimi yapmalıdır.
Yazar:
Av. Sıla ŞAHİN
Danışma Formu
Hizmetlerimiz hakkında bilgi almak ve sormak istedikleriniz için aşağıdaki formdan bizlere ulaşın *